Schizofrene plekken in de stad: Rotterdams charmant of niet?

Schizofrene plekken in de stad: Rotterdams charmant of niet?

In Rotterdam zijn mooi en lelijk nooit ver van elkaar. Geen enkele mooie straat, buurt of wijk is vrij van een rotte kies. Maak een wandeling door een willekeurig stuk Rotterdam en verbaas je over de schizofreniteit van de stad. Die schizofreniteit van de stad geeft ons een dubbel gevoel: enerzijds ergeren wij ons aan de ingrijpende ontwerpfouten en balen we van de slechte stedenbouw. Tegelijkertijd heeft het ook zijn charme dat je verrast kan worden door een parel van een gebouw omsloten door troosteloze panden. Wij hebben een paar prachtige voorbeelden op rij gezet die laten zien dat sommige stedenbouwkundigen en architecten best een tripje naar de psychiater mogen maken. Of op z’n minst naar de oogarts.

Door: Bonne de Roos

Vriendenlaan
Dit beeld is een verhaal zonder woorden. Hoe 3 eenzame pandjes zich samen staande houden in de storm van sociale huurforten van de Rechter Rottekade en de burcht van Heliport. Pak de fietsbrug vanaf Pompenburg over de Karnemelkshaven en ze trekken subtiel en elegant de aandacht tussen alle gruwelijke middelmatigheid. De gebouwen staan al sinds de 18e eeuw op deze plek aan de Rotte. Ze hebben volgens de overlevering het bombardement overleeft door hun ijverige bewoners, die met emmers water uit de rivier hun stenen nat hielden tegen de hitte van het vuur (bron).

Schaamteloos ertegenaan gekwakt staat een puik staaltje sociale woningbouw uit begin jaren tachtig. Het lijkt alsof de huisjes zich uit schaamte iets naar links laten leunen om maar geen contact te hoeven maken met de buren. Ten zuidwesten hebben de drie van de Vriendenlaan in de jaren zeventig gezelschap gekregen van de opvallende bouw op voormalig Heliport, liefkozend Klein Volendam genoemd. De guitige groene kabouterhuisjes met de rode daken zijn van een schoonheid die wij nog altijd niet kunnen bevatten. Ze eisen op zo’n doldwaze manier je aandacht dat je haast vergeet te kijken naar drie van de oudste gebouwen van Rotterdam.
Locatie.


Lage Filterweg / Reservoirpad
De Kralingse Esch is een hoekje van Rotterdam waar je eigenlijk niet komt als je er niks te zoeken hebt. Maar toch is er een goede reden eens te gaan, want er ligt een schizofreen pareltje van heb-ik-jou-daar. Aan de Maas pronkt fier Watertoren Rotterdam – de oudste nog bestaande watertoren van Nederland. Het schitterende ontwerp van Van der Tak combineert allerlei soorten bouwstijlen tot een eclectische maar smakelijke mix. De toren is omringd door een complex van minstens zo fraai ontworpen waterbassins, pomphuizen en een directeurswoning. Inmiddels zitten er zes woningen in de toren, waarvan de bewoners het genoegen hebben uit te kijken op de grijzemuizen-appartementen op de Lage Filterweg aan de overkant. Zelfs in onze gekste dromen hadden we ze niet treuriger kunnen ontwerpen. De twee uitersten worden gescheiden door een kaalgeslagen plein, slechts opgeleukt door een betonnen pingpongtafel. Zo krijg je bij een bezoek aan de Esch het mooiste direct bij binnenkomst geserveerd, en voel je niet de minste behoefte om de wijk een verdere blik waardig te gunnen. Een stukje België in Nederland.
Locatie.

Watertoren De Esch wordt verborgen gehouden voor de gemiddelde passant.


Kruisplein
De meeste plekken op deze lijst hebben 2 totaal verschillende gezichten. Het Kruisplein heeft er ongeveer 6, en ze verschillen onderling genoeg van elkaar om 3 noteringen in dit rijtje te rechtvaardigen. Misschien is dit wel de enige plek waar alle gezichten van Rotterdam samenkomen. Kijk even mee.

We wandelen het Centraal Station uit over de “rode loper” in zuidelijke richting. We kijken eerst de Westersingel af. Een fraaie bak water met een knoestige plataan, een brede grasstrook met aan weerszijden geveltjes van vooroorlogse panden die het bombardement hebben overleefd. En De Unie niet te vergeten. Draai je hoofd naar links en je blik wordt onvermijdelijk gevangen door de rode, zilveren en bruine gevels van Calypso en de Pauluskerk. De gebouwen verdelen de Rotterdammers sinds 2012 in twee kampen. Je vindt ze het einde, of je wenst ze dat toe. Niemand die ze “wel oké” vindt.

Draaien we verder naar links, komen we de Doelen tegen, ontegenzeggelijk van architectonische kwaliteit. Daarbovenop is dan weer ietwat plompverloren het gebouw van Codarts geparkeerd. Verder naar links aan de overkant staat een gebouw waar onmiskenbaar studenten in wonen. De imposante muren van bierkratten die op het balkon zijn opgetrokken geven hun aanwezigheid weg, en voorzien het inspiratieloze ontwerp van wat sjeu.

Aan de overkant van de Diergaardesingel zien we een roodbakstenen gevel met veel roomwitte tierelantijntjes en een zwartrode uitstulping waarin ooit Chinees restaurant De Lange Muur gevestigd was. Het laatste kopblok, op de hoek van de Westersingel en de Kruiskade biedt nu onderdak aan Hotel One. Temidden van de kakofonie van bouwstijlen is deze vrij neutrale gevel een welkome oase van rust.

En als het niet de architectuur is die dit plein misschien wel het meest schizofrenie, meest Rotterdamse plein van Rotterdam maken, dan is het wel de horeca.
Onderin bij de studenten kun je links terecht voor een Grote Bram met extra mayonaise, en rechts eet je tot ‘s avonds laat verfijnde Mediterrane gerechten. In het driehoekige kopblok daar links van kun je verrukkelijke Vietnamees eten. Steek de West-Kruiskade over en je proeft de Zuid-Chinese keuken met een tafeltje vol dim sum. Achter de Kruiskade op de Diergaardesingel vind je ook nog eens Oeigoers restaurant Ürumqi. Kruis het plein richting de Calypso en schuif aan voor een echte New Yorkse bagel en een kop verse cappuccino. En onderin de Doelen kun je terecht voor een Japanse delicatesse: bubble tea. Welkom in Rotterdam.
Locatie.

Hoek Kruisplein en Kruiskade

Bergweg ter hoogte van Schiebroekselaan
De Bergweg is een echte Rotterdamse straat: ook hier vinden we een paar contrastrijke pareltjes. Komend vanaf de Noordsingel rijd je langs fraaie gevels van eind 19e eeuw. Passeer de Schiebroekselaan en kijk links naar het viertal villa’s, verscholen achter een groene muur van buxus. Met hun tierelantijntjes vormen ze een oogverblindend contrast met het vuilwitte gebouw aan de overkant van de Bergweg. Een massief blok fantasieloze Trespa, het thuis van een huisartsenpraktijk. Het kopblok springt zo op de punt van de Bergweg en de Zaagmolenstraat behoorlijk negatief in het oog. Het liefste zouden we de gevelplaten eraf pellen om te zien welke verrassing er verscholen gaat onder de bemoste witte plak. Gelukkig heeft Rotterdamse dromer Revelino Heskes een plan met de platen. Laat hem alsjeblieft beginnen met dit stukje schizofreen Rotterdam.
Locatie.

 

 

 

Harde contrasten op de Bergweg

Libellenstraat/Dijkstraat
Wij zijn niet bepaald fan van Trespa. Daarom zijn wij maar eens naar de Dijkstraat in Kralingen gegaan om ons daar te vreselijk ergeren aan het werk van één van de gruwelijkste stukjes Trespa in onze stad. De gevels van de woonblokken daar zijn totaal bedekt, met een hilarische uitsparing voor de reliëftegel boven de voordeur van ieder portiek. Alsof het gebouw tot de islam is bekeerd en zich in een niqaab heeft gehuld uit opgelegde schaamte voor wat eronder schuilt. Steek een van de hofjes over richting de Libellenstraat en het is alsof je vanuit een ordinaire snackbar met TL-licht binnenkomt in een warmverlichte bruine kroeg. Wat een verademing! Pluim voor de ontwerper van de nieuwbouwblokken die richting de stad zijn neergezet. De kleuren van de stenen en de hoogte van de gevels komen tenminste overeen met de bestaande bouw. Zo zien we het graag: een beetje aandacht voor het aangezicht van de wijk bij het ontwerpen van nieuwbouw.

Locatie: Dijkstraat en één straat verderop de Libellenstraat.

Heijplaat
Een snoezig tuindorp temidden van ruig Rotterdams havengebied. Een koortje en een speeltuintje naast gigantische stapels containers. Kerktorens die wedijveren met drijvende bokken om het kietelen van de wolken. Heijplaat was ooit gebouwd om de vele havenarbeiders een thuis te geven vlakbij hun werk. Tegenwoordig is het een groene oase midden in de bedrijvigheid van de haven, die met de Waterbus binnen 10 minuten te bereiken is vanuit de stad.
Onder andere vanwege deze stiekem best wel strategische locatie wordt er een nieuwbouwwijk uit de grond gestampt. Nu worden er energieneutrale woningen gebouwd en daar kunnen wij als groene jongens niet tegen zijn, maar het moet ons toch van het hart: waarom wordt dit gebouwd nota bene op

Heijplaat, toonbeeld van Rotterdamse stoerheid, omringd door een onderzeebootloods, ingeklemd tussen de containerterminals van de Waal- en Eemhaven? Ik bedoel, dit gebied ademt fermheid waarop deze stad zich ooit liet voorstaan. Dat je nou op zo’n plek zulke truttige woningen bouwt, dat vinden wij toch jammer. Het enige goede aan (naast het groene) is dat de plek alleen nog maar méér in dit schizofrene lijstje past.
Locatie.

Bron: Frans Berkelaar
Bron: tjabeljan

Delftweg/Schielaan
Regelmatig rijden we op onze racefiets de stad uit langs de Schie om in het Delfland een stuk te gaan beuken. Stuiterend over de keitjes en kinderkopjes van Oud-Overschie, langs huizen uit de jaren ‘30. Een keurige buurt met kastanjebomen langs de lanen. Tot je iets voorbij de Schielaan een paar vrijstaande huizen passeert, want daarna slaat de lelijkheid van Overschie je als een natte handdoek in je gezicht. De lommerrijke landgoederen maken plaats voor een parkeerterrein en een autobedrijf aan de ene kant, en winkel voor boten, hengels en buitenboordmotoren aan de overkant. Midden op het terrein vol hoogwerkers herinnert 18e-eeuwse molenstomp De Hoop aan vervlogen, rurale tijden van het inmiddels urbane gebied. Even verderop zijn de bruggetjes en oprijlanen gewoon weer terug. Alsof dat bedrijventerrein een ongeluk in de Oud-Overschiese oase was.
Locatie.

De Delftweg in Rotterdam blijft je verbazen.


Goudse Rijweg
Op weg vanaf centrum richting de Vlietlaan kom je over de Goudse Rijweg. Een sjieke naam voor een hobbelige, sfeerloze straat vol grijze muren, bruine kozijnen en rode sierplaten, en dan opeens een enorme kerk. Het is de Allerheiligste Verlosserskerk. Althans, de buitenmuren ervan. Door het teruglopen van het kerkbezoek werd het gebouw overbodig en is het in de jaren ‘80 omgetoverd tot Woongebouw de Kerk. Een complex waar studenten wonen en alles doen wat God verboden heeft. Met z’n bakstenen in verschillende kleurtjes en patronen, sierlijke glas-in-loodramen en z’n maffe stompe toren is het een haast komische noot in de grijze woestenij van troosteloze jaren ‘70-bouw.
Locatie.


Tot slot
Wij koesteren lelijkheid in Rotterdam. Deze plekken onderschrijven Deelders’ woorden ‘Rotterdam is niet te filmen’. Het maakt de stad verrassend en voor de buitenstaander soms onbegrepen. In sommige bovenstaande gevallen zijn we er nog niet honderd procent uit of de plekken de tand des tijds gaan overleven. Wat vinden jullie? Moeten deze plekken aangepakt worden, nu de stad aan populariteit heeft gewonnen en vastgoedontwikkelaars staan te popelen om van vermeende rotte kiezen een glanzend gebit te maken? Of zijn juist deze bizarre stedenbouwkundige clusterfucks nou precies wat Rotterdam tot Rotterdam maakt? 

Wij zijn benieuwd hoe jullie er over denken en misschien nog locaties weten die we over het hoofd hebben gezien. Laat het ons weten!

Bekijk ook:
Vanaf deze 10 plekken zie je de Rotterdamse skyline op z’n mooist

Ook wat te vertellen?

Je e-mailadres houden we geheim.

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.