Het Wijnhaveneiland is booming. Het gebied ingeklemd tussen de Blaak en Rotterdam en haar twee iconische stadsbruggen is over een paar jaar zeker acht woontorens en duizenden nieuwe inwoners rijker. Ooit de saaiste kantorenlocatie van Nederland, nu een spannend stuk Rotterdam. Met de horecaboot V11 als trekpleister, de Vierleeuwenbrug als herinnering aan vervlogen tijden en tiny houses op het water is het een eigenzinnig stukje stad in het ‘historische hart’ van Rotterdam. En met potentie tot nog veel meer. Vooral op en in het alom aanwezige water langs de kade.

Door: Stijn van Pelt
Platen: Rodney Kastelan

Rotterdam heet een havenstad te zijn, maar beweegt steeds meer naar een stad met een haven. De connectie met het water is deels al verdwenen toen de grachten gedempt werden. Er ligt nu gelukkig een prachtig plan om de kades van de Rotte weer de shine te geven die ze verdienen, maar het plan stopt waar het water de Westblaak oversteekt. Het Leuvehaven en Wijnhavengebied wordt buiten beschouwing gelaten en dat is doodzonde. Wij zouden het prachtig vinden als het water weer integraal onderdeel wordt van de stadsbeleving.

Het Wijnhaveneiland

Het Wijnhaveneiland is van origine het hart van de Rotterdamse haven. Voor het bombardement vond je hier de oude pakhuizen waar veelal voedsel binnenkwam. Vandaar ook namen als Wijnhaven of woongebouw The Red Apple, verwijzend naar de appelopslag die er ooit stond. Met statige herenhuizen langs de Boompjes en de drukte van de havenactiviteiten was het een levendig geheel.

Sinds de wederopbouw is het gebied echter steeds meer vervreemd van het kloppend hart dat het ooit was, met als dieptepunt de jaren ‘90 waarin het een suffe kantoorlocatie was. Gelukkig keert het tij en is het nu een kranenzee vol bouwende bedrijvigheid. Met de vele nieuwe woontorenprojecten die hier uit de grond worden gestampt spreken we binnenkort over Hong Kong aan de Maas (of als het allemaal wat minder kwalitatief wordt uitgevoerd van Benidorm aan de Rotte). 

Tussen de horecagebieden van de Witte de Withstraat en de Oude Haven is dit gebied straks een klungelige hoogbouwslungel zonder de finesse van mooie aankleding.

Mooi dat de bedrijvigheid van de bruisende haven terug is, maar dit vertaalt zich helaas niet in een werveling van activiteit op het water. De insteekhavens zijn een slaperige camping van woonboten en op de tribune bij Plein 1940 na, kan je er amper van het water genieten. Tussen de horecagebieden van de Witte de Withstraat en de Oude Haven is dit gebied straks een klungelige hoogbouwslungel zonder de finesse van mooie aankleding. Tijd om er een casanova van te maken waar iedereen van droomt.

Meer gebruik van het water is beter

Wij staan niet alleen met onze oproep om het water in de stad beter te gebruiken. Bewoners van The Red Apple bouwden al de Red Apple Marina om hun bootjes neer te leggen. De barbecueboot van H2otel is een bekende attractie en laten we de immens populaire Hottug van de eveneens uitstekend bezochte drijvende Engelse pub Vessel 11 niet vergeten. Dobberen in een warm stookbad terwijl je soepel door het water glijdt in een vaartuig naar de vorm van een sleepboot. Wie wil dat nou niet?

Alleen, dan ga je naar de omgeving kijken. Met al die luxe die er op de kade toegevoegd wordt, zou je willen dat er op waterniveau iets soortgelijks plaats gaat vinden. Zodat je drijvend ook van het gebied kan genieten en niet alleen wandelend. Op tal van plekken in de wereld zijn er geweldige voorbeelden van dit soort placemaking in herontwikkelde woongebieden. Je kan daar niet alleen naar het water kijken, maar er op liggen, lopen, doorheen zigzaggen, tussendoor of overheen wandelen.

Verbeter de waterkwaliteit

Het klimaat en ecosysteem krijgen een steeds prominentere rol in onze economie en dagelijks leven. Hoe mooi zou het zijn als een prominente locatie in hartje stad toonbeeld wordt van de terugkeer van natuur in de stedelijke context? Harmonieus in elkaar verweven, als een twee-eenheid die in ere is hersteld. Klinkt zweverig, maar valt prima concreet te maken. Rotterdam maakt internationaal al naam met het Recycled Park en daar kan nog op voortgeborduurd worden.

Om biodiversiteit meer kans te geven in Rotterdam kan dit concept ook onder water uitgebouwd worden. Het onderwaterleven en de algehele waterkwaliteit krijgen een flinke boost als er een goede dosis natuurversterkende bio-bollen – bijvoorbeeld van dit Amerikaanse bedrijf – in het water geplaatst worden. Boven het water met groen voor vogels en insecten, onder water voor vissen een geweldige voedingsbodem. De drijvende wortels van de planten zorgen voor een zuiverende werking van het water. Zwemmen in de Wijnhaven, wij zijn vast niet de enigen die dat willen.

Zwemmen in de Wijnhaven

Zijn we direct bij het volgende punt gekomen, zwemmen in de Wijnhaven. In een eerder artikel hebben we al eens aandacht besteed aan het gemis van open zwemlocaties op veel plekken in de stad. Met de steeds warmer wordende zomers schreeuwt de stad harder dan ooit om plekken waar je een verfrissende plons kan nemen zonder jezelf open te halen aan een verroeste wasmachine. De oplossing ligt in onze ogen bij natuurlijke zwembaden. Natuurlijke zwembaden zijn in populariteit aan het groeien. Planten als vervanging van een kostbare chloorinstallatie en dankzij een gesloten bak geschikt kunnen ze ingezet worden als waterzuiveraars. Het resultaat is een natuurzwembad waarin de Rotterdammer een baantje kan trekken terwijl we de biodiversiteit en het ecosysteem in de stad meteen een zetje in de rug geven.

Voordeel van een systeem als dit is dat het naast de biologische voordelen ook uitnodigt om te gaan ontspannen langs de kade. Het groen steekt boven het water uit: dat ziet er lekker uit, en het zwemgedeelte nodigt door z’n kraakheldere water uit tot een frisse duik. En dat zonder rode ogen en een chloorlucht in je haar achteraf.

Er zijn vele variaties mogelijk qua layout en uitwerking van een natuurzwembad. Op internetsafari naar dit fenomeen kom je geweldige voorbeelden tegen. 

Maak het water gezelliger om te verblijven

Horeca op het water

Het is niet altijd ideaal weer in onze Rotstad om het water in te duiken en we willen dat het gebied wel het hele jaar door leuk is om te verblijven. In het Spruce Street Harbor Park in Philadelphia geven ze het goede voorbeeld. Daar combineren ze een fijne groenplek met winkeltjes en barretjes. Passend bij de locatie, lekker stoer met wat containers waar je een hap en een sap kunt halen. En hypeproof: als een uitbater niet meer goed aansluit bij de wensen, takel je deze weg en zet je er een nieuwe neer. Drijvende terrassen als verlengstuk voor de horecatenten op de kade zoals men in Delft heeft zijn ook nog een optie.

Passend bij de locatie en lekker stoer met wat containers waar een hap en een sap gehaald kunnen worden. En hypeproof: als een uitbater niet meer goed aansluit bij de wensen, takel je deze weg.

Sloepenhaven

Voordeel van steigers en drijvende pontons in het water is de mogelijkheid om met een bootje aan te leggen. In de toekomst verwachten wij dat meer Rotterdammers met hun bootje, dan wel hun huurbootje, door de stad willen gaan navigeren dus daar anticiperen we alvast op. Je kan aanleggen op een aantal plekken met je sloep.

Openlucht theater en/of bioscoop

De culturele sector krijgt ook een plek in ons plan. De kleinkunst heeft meer zichtbare plekken nodig in onze stad en waar kan dat nou beter dan in downtown Wijnhaven? Door het hoogteverschil van de kademuur en de vlonders/pontons is de kademuur een ideaal projectiescherm. Of als gesloten achterkant van een klein podium. Zet wat stoelen neer en je kan zo voor een petit gezelschap iets leuk organiseren. Drankje voor- en achteraf kan bij eerdergenoemde horecacontainers. Met Sinfonia Rotterdam zie je al hoe leuk muziek en theater op het water kan zijn.

Kleurrijke beplanting ongebruikte kademuren

Wij houden als rechtgeaarde Rotterdammers wel van een paar bakstenen muren, maar met een paar planten kan je de hoge kademuren wat vriendelijker laten ogen. Laat er een paar blauwe regens omhoog klimmen of ga voor een groene muur vol bloeiende planten zoals in ons Junglebak-plan voor de ‘s Gravendijkwal.

Hoe ziet dat er dan uit?

Om een beeld te geven van al deze hersenspinsels hebben we een overzicht gemaakt van onze beoogde waterprogrammering in de Wijnhaven.

Hoe nu verder?

Wij stellen voor om het Wijnhavengebied met de volgende drie speerpunten aan te pakken:

1. Schrijf een ontwerpwedstrijd uit waar landschapsbureaus ontwerpen maken in combinatie met ondernemers die een belangrijke rol in het gebied gaan vervullen;
2. Faseer de aanpak van de openbare ruimte en de plekken die je wilt activeren. Start met een aantal makkelijk te realiseren elementen uit het totaalplan en wacht de reacties af. Een container neerzetten of weghalen is een stuk minder werk dan beton storten in het water.
3. Breng zowel publiek als privaat geld aan boord door ook bewoners en ondernemers uit het gebied mee te laten financieren in ruil voor de mogelijkheid tot participatie in het selectieproces en de uitwerking van de plannen.

We zijn bereikbaar voor commentaar! En voor het zwembad zijn we al in contact met een partij die dit kan realiseren. Wie geïnteresseerd is om hier (financieel) aan bij te dragen kan ons een bericht sturen op info@rotterdamsedromers.nl.