Elke Rotterdammer glimt van trots wanneer het gaat over de skyline. Sinds de Shell-toren in 1975 het aangezicht van het door oorlogsgeweld verminkte Hofplein verrijkte, zijn hoogbouw en Rotterdam onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dankzij het platte Hollandsche landschap zie je de Rotterdamse binnenstad zelfs in de Hoekse Waard of Den Haag al liggen. Maar wat is de mooiste plek om de skyline in volle glorie te bewonderen? De Rotterdamse Dromers zetten de 10 beste plekken op rij vanaf waar je de stad echt eens moet gaan bekijken.
Door: Bart Toorenaar
1. Van Brienenoordbrug, richting noord
De onbetwiste koning van deze lijst is, het kon ook niet anders, de Van Brienenoordbrug. Iedere Rotterdammer kent het gevoel van thuiskomen dat het bedwingen van deze machtige Maasbrug geeft. Na een heerlijke vakantie in Zuid-Frankrijk, met zon en wijn overgoten, heten de torens je welkom in je thuisstad. We betwijfelen of dit panorama goed is voor de verkeersveiligheid, want met ons gestaar naar links hebben we meermaals bijna een kettingbotsing veroorzaakt. Maar voor de gemoedsrust van de Rotterdammer is deze aanblik van de stad weldadig.
Vanuit de zuidoosthoek die je hebt vanaf de brug doet de skyline grootser dan groots aan. Eerst even je nek breken door die duizend lampen van het Feyenoord-stadion te zien, om met Lee Towers (Towers!) te spreken. Vervolgens doemt de Kop van Zuid op, met de Maastoren die vanaf deze afstand lang niet zo lelijk lijkt als hij is. In het middenrif steelt de Red Apple de show. Het leuke aan deze hoek is dat de gebouwen aan het Weena vanuit deze hoek niets meer zijn dan figuranten in het ensemble. Zo verdwijnt hier het hoekige karakter wat de Rotterdamse skyline vanaf de Noordzijde typeert. Aan de oostkant maakt het cluster rondom de Erasmus Universiteit deze nummer 1-skyline af. Het is met recht het mooiste uitzicht op hoogbouw uit West-Europa dat wij kennen. Alleen toch zo verrekte jammer dat je alleen je een fatsoenlijke foto kan schieten vanaf de westkant van de brug wanneer je moet wachten als-ie open staat.
2. Fly-over Kleinpolderplein (A13)
Op een tweede plek het Kleinpolderplein. Dit onooglijke verkeersplein is volgens verkeerskundigen waarschijnlijk een complete fuck-up. Of het nou komt omdat het verkeersplein ongeveer in de achtertuin gebouwd is van half Overschie, of dat snelweg en stadsweg ongezien in elkaar overlopen. De meest waardevolle functie van het Kleinpolderplein: het is porno voor iedere hoogbouwliefhebber. Aankomend vanaf Den Haag geeft het hetzelfde zalige gevoel van thuiskomen als de nummer van 1 van deze lijst.
Kijkend vanuit het noordwesten doet de Skyline hier zeer compact aan, met het Weena, het cluster rondom de Coolsingel, het Wijnhaveneiland en de Wilhelminapier gebroederlijk naast elkaar, als op een familiefoto waar de grote broers aan de zijkanten staan en de Benjamins in het midden. Het aangezicht nodigt uit: tuf nog even door, en je bent in iets wat door wil gaan voor een wereldstad.
3. Route tussen de Maashaven, Rijnhaven en Wilhelminaplein
We kunnen er niet de vinger op leggen wat wij het tofst vinden aan dit surrealistische stukje Nederland. Is het de aanblik op de binnenvaartschepen die voor anker liggen in de Maashaven, het aanzicht van oude industriële parels als het pakhuis Santos, het oude Meneba-gebouw en de Maassilo? Of is het toch de Chicago-achtige verhoogde metrobaan, die ons doet denken aan Amerikaanse filmklassieker als Blues Brothers en Taxi Driver?
Nee, uiteindelijk maakt het uitzicht dit een van de tofste plekken van Rotterdam. Toen ik als klein provinciaaltje uit Oude Wetering voor de eerste keer de metro pakte vanaf Ahoy’ de stad in, beklijfde het uitzicht op de terugweg vanuit Ahoy meer dan het Kerstcircus. Een grensovergang zou hier niet misstaan: je verlaat Nederland en komt in het land van de Dromers.
Stap uit op metrostation Rijnhaven en ga gewoon staan kijken. Blik op het noorden, de stad dendert onder je verder. Met links de havens, de Euromast, die vanaf zuid op z’n indrukwekkendst is, en verder naar rechts het imposante ensemble op de Wilhelminapier, verder naar rechts de Erasmusbrug, vanaf deze zijde op z’n charmantst. Een plek in de top-3 kan dit uitzichtpunt niet onthouden worden.
4. Ackerdijkse Plassen
Rotterdammers doen nog wel eens laatdunkend over natuur. Weilanden, dat zijn niet meer dan ongebruikte percelen die hun urbane ambities in de weg staan. Maar wie wel eens de fiets pakt naar het Midden-Delfland begrijpt opeens een stuk beter waarom deze polders gevrijwaard moeten blijven voor iedere vorm van Rotterdamse (of Haagse) expansiedrift. Kronkelende weggetjes, de geur van giertanks, de Zwarte Cross is dichterbij dan je denkt.
Dit prachtige stukje Nederland heeft een nog mooiere buur, aan de andere kant van de A13, die niet iedereen kent. De Ackerdijkse plassen mogen qua wateroppervlakte de naam ‘plas’ amper dragen, maar het gebied eromheen is des te indrukwekkender. Vanwege z’n mooie polders, maar vooral door het uitzicht op de Rotterdamse skyline.
Vanaf deze hoek lijkt de stad één canyon, één muur aan verticale stedelijkheid, die ontzettend mooi afsteekt tegen de Hollandse horizontaliteit. Met een decor dat even goed zou kunnen dienen als decor voor een werk van een Hollandse meester, fungeert de skyline als passende achtergrond. Een koetje hier, een slootje daar, het had Zuidwest Friesland kunnen zijn, ware het niet dat daarachter de stad als imponerende gedaante opdoemt. Kortom, ga daar heen.
5. Pieter de Hoochbrug, Coolhaven
Wie bij metrostation Coolhaven uitstapt wordt eerst begroet door een meesterwerk van onze stadsdichter. Deelder wijst je erop dat de hemel tegenwoordig met de metro te bereiken is. Om dat statement bewaarheid te laten worden hoef je alleen nog maar 2 trappen naar boven te lopen om de Pieter de Hoochbrug over te steken. Die brug is an sich geen fluit aan – een tamelijk anonieme verbinding tussen de Heemraadssingel en het Lloydkwartier. Waag het echter voortaan niet om hem te passeren zonder een blik richting stad te werpen.
Stap na een avondje stappen eens af bij de Pieter de Hoochbrug, kijk richting oost-zuidoost, en bewonder de Kop van Zuid van z’n mooiste kant. Met het Erasmus MC dat op de voorgrond een prachtige bijrol inneemt, en de imposante panden van het belastingkantoor en de Machinist die het afmaken. We kunnen niet wachten tot de Zalmhaventoren en de torens aan de Coolhaven dit aangezicht definitief veranderen. Deze completeert de top-5 met recht.
6. Maasboulevard
Verplaats je eens in een willekeurige Achterhoeker. Je bezoekt voor het eerst in je leven Rotterdam, je rijdt vanaf de A16 de Abram van Rijckevorselweg op, je passeert het kneuterige Woudestein. Je hobbelt nietsvermoedend achter het verkeer aan de Maasboulevard op. En dan, bij het passeren van het Shell-station en de flauwe bocht naar rechts, ontvouwt een decor dat zelfs deze nuchtere Gelderlander achterover doet slaan.
De majestueuze Maas – of Rijn, voor topo-nazi’s – is hier op zijn machtigst. Vanuit Basel is hij over 1900 kilometer uitgegroeid tot één van de meest imposante rivieren die Europa rijk is. De levensader van Noordwest-Europa maakt hier nog één merkwaardige U-bocht, voordat hij licht meanderend de Noordzee nadert. En juist die scherpe bocht maakt dit uitzicht zo bijzonder. Zelfs het richtingsgevoel van de meest ervaren Rotterdammer wordt weer even beproefd als hij de rivier naar rechts ziet afslaan, maar ter hoogte van de oude Tropicana naar links ziet afbuigen.
Links de Hef, die hier een opmerkelijk prominente rol inneemt, het gebouw van Unilever dat die show echter steelt, de 2 stadsbruggen die vanaf hier een bijna onafscheidelijk ensemble vormen. De Kop van Zuid lijkt vanuit deze hoek opvallend smal en speels, omdat vrijwel alle gebouwen pal achter elkaar staan. Bijna alles is perfect aan dit uitzicht, maar de finishing touch wordt nog even geleverd door de combinatie van het Witte Huis en de gebouwen op het Wijnhaveneiland erachter die, ondanks dat ze 120 jaar van elkaar verschillen, voor elkaar gemaakt lijken.
7. Kralingse Plas
Tsja, je kunt als zelfrespecterend blog over Rotterdam niet een stuk schrijven over hoogbouwuitzichten en de Kralingse Plas links laten liggen. Rotterdammers houden van water, meer dan nog dan welke andere stad in Nederland. Wat ze in Leiden, Breda, Amsterdam of Utrecht hebben zijn slootjes, geen rivieren.
Ook bezitten de steden geen stadsplas zo uitgestrekt en dicht bij de binnenstad als de Kralingse Plas. Die combinatie maakt de Kralingse Plas überhaupt al een fijne plek om te verblijven. Maar hoogbouwgek als we zijn, fungeert het stukje stad toch vooral om je op een mooie nazomeravond te vergapen aan de Rotterdamse skyline. Vanuit deze oostelijke hoek is de skyline wat onsamenhangend, met grote gaten tussen de gebouwen aan beide zijden van de rivier. Toch blijft de combinatie van plas, park en de stad op de achtergrond meer dan voldoende voor een plek in onze top-10.
8. Van Nellefabriek
De Van Nellefabriek, het staaltje architectonische bewijsdrang dat stamt uit de tijd dat Rotterdam nog écht durfde, verdient eigenlijk een blog op zich. We dromen zeker van een uitgebreide lofzang op de esthetische schoonheid van het gebouw, maar voor nu raden we je aan de buitenkant van het gebouw links te laten liggen, en je direct naar de bovenste verdieping te spoeden.
Vanuit de westkant doet de Rotterdamse skyline, net als aan de Kralingse Plas, ietwat incoherent aan. De verschillende hoogbouwverzamelingen in de stad lijken mijlenver van elkaar te liggen. Het Nationale Nederlanden-gebouw en de Montevideo staan hemelsbreed niet meer dan 2 kilometer bij elkaar vandaan, maar vanaf de Van Nelle fabriek lijken de twee Rotterdamse reuzen wel in totaal andere steden te staan. Dat maakt het uitzicht niet minder groots, integendeel. De wijdsheid van de stad, gecombineerd met die van de haven die aan de westkant al snel begint, is best mooi.
9. Laan op Zuid
Als stedenbouwkundig concept is de Laan op Zuid toch tamelijk mislukt. Brede trottoirs die een drukke vierbaansweg faciliteren, met een handvol horecavoorzieningen: ik ken leukere plekken om mijn biertje te drinken. Toch heeft deze klassieke verbindingsweg best wel z’n functie. Natuurlijk, je ontkomt er niet aan als je naar de Kuip fietst vanaf de noordzijde van de Maas, maar op de terugweg toont de laan een opvallend bijkomstig voordeel, namelijk het uitzicht.
Wie vanaf de Stadionweg het Varkenoordseviaduct oprijdt, aanschouwt Rotterdam vanaf een van z’n mooiste kanten. Vanaf de zuidkant toont de skyline zich in z’n meest compacte vorm: hier kan een leek niet ontwaren aan welke kant van de oever de gebouwen staan. Dit geeft de skyline enerzijds iets tweedimensionaals, de diepte lijkt immers weg te vallen, anderzijds doemt het gezelschap wel heel ontzagwekkend op. De reuzen op Zuid lijken hier te hoeden over het stadsdeel. De Rotterdam, de Maastoren, New Orleans, allemaal lijken ze perfect bij de stad te passen vanaf deze plek.
10. Hogesnelheidslijn Schiphol – Rotterdam, ter hoogte van Bleiswijk
De Dark Horse in dit lijstje, die tevens met afstand het verst verwijderd is van de Coolsingel, is geen autoweg maar een treinspoor. Het hogesnelheidsspoor biedt sinds 2009 een geheim pleziertje aan de hoogbouwliefhebber. Pak de Intercity Direct vanaf Schiphol richting Rotterdam en zorg dat je aan het linkerraam gaat zitten. Richt je aandacht ter hoogte van Bleiswijk, net voorbij de A12, op linksvoor en verbaas je over de schoonheid van het aangezicht. Doordat het spoor verhoogd is, zie je een zee van daken van bloemenkassen, maar daarachter gloort de skyline van Rotterdam. Vanaf een prettig afstandje. Ver genoeg om je niet op te winden over lelijke gevels, maar dichtbij genoeg om de contouren van de Euromast, de Rotterdam, de Delftse Poort en al die andere markante Rotterdamse gebouwen te ontwaren.
Wees er echter snel bij, want vanaf 2019 gaat hier de echte hogesnelheidstrein rijden. En toegegeven, het uitzicht mag dan bijzonder mooi zijn, je kan er nu al maar een seconde of 30 van genieten. Als er straks een echte TGV met 325 kilometer per uur over het traject dendert is de skyline niet anders dan een korte schim die verdwijnt voordat je telefoon er een fatsoenlijke plaat van heeft kunnen schieten. Maar tot die tijd is die zijn plek in de top-10 meer dan waard.
Ook wat te vertellen?