Eindelijk treedt Rotterdam in de voetsporen van Den Haag en zoekt het naar een plek voor een campus voor de TU Delft. Zo lijkt er een innige samenwerking op handen te zijn tussen de wereldhavenstad en de technische universiteit (eveneens uit de wereldtop) uit haar achtertuin. De kansen voor intellectuele en economische ontwikkeling liggen voor het oprapen. Deze campus komt maar één keer en vraagt om de beste plek in en voor Rotterdam. Volgens ons ligt deze plek in Rotterdam Zuid. Waarom? Lees verder en ontdek de perfecte plek voor de TU Delft campus. 

Kansen ontstaan waar kansen gepakt worden. 

Het is makkelijk om af te gaan op wat de TU Delft zelf schrijft over ambities voor de campus. Zo willen ze graag midden in de stad zitten, letterlijk en figuurlijk toegankelijk voor de Rotterdammer met een grote afstand tot wetenschappelijk onderwijs. Niet gek, want de gedeeltelijke reden om buiten Delft te zoeken is de enorme fietsstroom die door de stad raast van en naar de campus aan de rand van de stad. Hoewel er naar de hele stad wordt gekeken, staat met name Rotterdam Zuid in de spotlight. Daar ligt namelijk nog veel potentie onder eerste generatie studenten die geworven kunnen worden. Daarnaast is een connectie met het gigantische havencluster onvermijdelijk vanwege de technologische verduurzamingsopgaven. 

Vanuit de stad valt er ook voldoende te zeggen voor Zuid als zoekgebied. Zo wil de gemeente al langer opleidingskansen naar Zuid halen. Bijvoorbeeld door een cultuurcampus te ontwikkelen (samenwerking van Codarts, Erasmus Universiteit en Hogeschool Rotterdam) en de bouw van een scholencomplex voor 4000 studenten en leerlingen aan de Laan op Zuid. Laten we wel wezen: de noordoever staat er al een stuk beter voor met de talloze locaties van de Hogeschool Rotterdam, de Erasmus Universiteit en cluster met bijvoorbeeld het Erasmus Medisch Centrum. 

Met 10.000 studenten komt er extra levendigheid, diversiteit en beweging in Zuid. Hoe meer diversiteit in opleidingen en instellingen, hoe meer kansen voor de jeugd en bedrijvigheid die daaromheen groeit. Daarnaast leveren studenten een heel nieuwe energie. Zo is een student veel bezig met vrijwilligerswerk, wordt de fiets boven de auto verkozen en zijn ze goed in het ongeremd sponsoren van de lokale economie, waaronder uiteraard de horeca. Dit stadsdeel van 200.000 inwoners kan dat makkelijk hebben en bovenal goed gebruiken. 

De perfecte campus 

Zoals alles moet een Rotterdamse campus gelijk ook de beste zijn. De TU Delft wil de nieuwe campus gedurende tien jaar laten groeien naar 10.000 studenten. Tel daar een flinke hoeveelheid docenten, faciliterend personeel en bezoekers bij op en je hebt een flinke opgave. Wat vaak vergeten wordt is ruimte voor randzaken zoals studentenwoningen en recreatie, spin-off bedrijven en clustervorming met bijvoorbeeld innovatieve havenbedrijven. Eerdergenoemde Cultuurcampus is een hedendaagse ambitie voor een campus met een divers programma en 2.500 studenten van 50.000 vierkante meter. Kleine aantekening is dat zij daarbovenop streven naar 500.000 bezoekers per jaar. Om je niet te vermoeien met berekeningen, bijvoorbeeld door analyse van de faculteit bouwkunde (TU Delft), nemen we aan dat 100.000 vierkante meter een prima begin is voor een alomvattende multifunctionele campus met voldoende groeiruimte.

Als je het ons vraagt is een goede campus vergelijkbaar met een oude binnenstad. Het leeft op door plekken om te ontmoeten en kruisbestuiven, wordt aangevuld met goede en groene openbare ruimte en is voor iedereen toegankelijk en uitnodigend. Daarnaast is goede architectuur een pre, terwijl de auto nauwelijks een rol speelt. Schoolvoorbeeld is de universiteit van Oxford, waar clubgebouwen, woningen, recreatie en stad vloeiend in elkaar overlopen. Van oorsprong waren oude Nederlandse universiteiten zoals in Delft, Leiden en Groningen van nature verweven met de historische binnenstad.

Schoolvoorbeeld is de universiteit van Oxford, waar clubgebouwen, woningen, recreatie en stad vloeiend in elkaar overlopen.

Toen universiteiten zo groot werden dat er clusters van gebouwen vormden, ontstond het concept van de campus. De druk in binnensteden werd te groot en clusters hadden verschillende voordelen. Daarom zijn steeds meer universiteiten gaan kijken naar een campus buiten de stad. Zo is ook de moderne campus van de TU Delft ontstaan. Helaas zijn deze vaak “hit or miss”. De ruime opzet en functiescheiding kan resulteren in een saai of onvriendelijk gebied. Ook is te merken dat de studentenstad leegloopt in de ochtend en zich pas weer vult in de avond, het omgekeerde geldt voor de campus. 

Bekende toonaangevende Amerikaanse universiteiten, zoals Harvard, hebben zich in het begin laten inspireren door Europese universiteiten en zijn samengegroeid met hun eigen steden. Veel recenter doen campussen zoals die van Huawei in China dit trucje over op een manier die we alleen van de Chinezen kennen: oudheid imiteren maar met een compleet 21e eeuws jasje van binnen. De nieuwe campus op Zuid zou het beste van een beide moeten zijn: een natuurlijk onderdeel van de binnenstad met fijne architectuur en internationale allure. Met voldoende groene ruimte, recreatie en 24/7 levendigheid, maar slim georganiseerd met functionele gebouwen en voldoende opties voor de toekomst. 

Mogelijke locaties 

Rotterdam is nog lang niet vol en Zuid al helemaal niet. Er zijn dan ook voldoende mooie plekken voor een campus. Enkele locaties die niet in Zuid liggen of het niet gered hebben tot de top drie maar wel een eervolle vermelding verdienen zijn: 

• FeyenoordCity 2.0 gebied: de ontwikkeling van het gebied duurt nog lang waardoor de aansluiting op de stad mist. 
• M4H ontwikkeling: de campus kan een startmotor voor het gebied worden maar ligt ver buiten het centrum en van de kansen op Zuid.
• Maassilo & Quaker Oats: dit zou een geweldige combi zijn met de iconische Maassilo, mooie opbouw zou prima kunnen. Maar de rest van de Maassilo past toch beter bij uitgaan dan studeren. 
• Erasmus MC: het medische cluster dat daar ontstaat zou een geweldige combinatie zijn met een technische campus. Maar die twee functies moeten niet met elkaar concurreren.

Op de derde plaats: 

#3 Hart van Zuid 

Na jaren van ontwikkeling laten ontwikkelaars Hart van Zuid nog steeds links liggen. En dat terwijl het een indrukwekkend cluster is van openbaar vervoer, winkel, horeca en culturele instellingen. Een goed idee dus om de gaten op te vullen met campusgebouwen. 

Te beginnen met laaghangend fruit aan de Strevelsweg, waar een torenontwikkeling lijkt te wachten op het vullen van 17.500 vierkante meter onderwijsprogramma. 

Verder liggen er nog voldoende leegtes en verouderde kantoren die schreeuwen om een moderne, actieve invulling. De omgeving zou een klap fijner worden als het dominante Zuidplein wat meer verdwijnt tussen levendige universiteitsgebouwen. Ook het winkelcentrum zelf biedt genoeg mogelijkheden. In de poging om het winkelcentrum te moderniseren lenen de plekken van de Hunkemöller en, aan de andere kant, de C&A zich prima om vervangen te worden door midrise torens met onderin modernere grote winkelunits (lezen jullie mee, VvE?) en bovenin gewilde studentenwoningen. Dit is precies wat het Hart van Zuid nodig heeft, meer levendigheid rondom het gebied en overdag en voor de tijden daarbuiten een flinke bak studentenwoningen, dichtbij voorzieningen, vermaak en het Zuiderpark.

#2 Hefkwartier (oude Lijn)

Al jaren is het gebied rondom de Hef en het Entrepotgebouw een litteken van de operatie die de trein ondergronds bracht. Die ruimte brengt vele kansen maar is tot nu toe een plek waar de wijk in tweeën is gesplitst. Terwijl in de omgeving steeds grotere bouwplannen worden gemaakt, blijft het hier bij wat schetsjes en heel veel leegte die prima opgevuld kan worden met een campus. In de omgeving zitten vele winkels, horecazaken en met de plannen van Prorail voor een sprinttrein op de lijn Leiden-Dordrecht wordt station Rotterdam Zuid een veelgebruikte mobiliteitshub met een reikwijdte door heel Zuid-Holland. Met nog geen 5 minuten fietsen zitten studenten en docenten in het Centrum of op de Kop van Zuid. Een betere plek voor een binnenstedelijke campus is er bijna niet. 

Door gebouwen slim te plaatsen kan er prima over de ondergrondse treintunnel heen gebouwd worden. Het midden van de campus wordt een groene vrij te gebruiken ruggengraat gericht op de iconische Hef. De campus is het laatste puzzelstukje in de wijk Entrepot, de verbindende factor tussen arm en rijk en oud en nieuw. En met de lang verlangde nieuwe brug richting de Willemsbrug, ook een verbinding tussen Zuid en Noord. 

De beste plek voor een campus voor de TU Delft is: 

#1 De Meneba fabriek aan de Maashaven

Als een van de weinig overgebleven herinneringen aan de allure van de Rotterdamse haven verdient de voormalige Menebafabriek beter. Over de jaren heen is de indrukwekkende architectuur verdwenen onder bijgebouwtjes en aluminium beplating. Hoog tijd om in de voetsporen van de Maassilo en Codrico om industrie te verruilen voor een hedendaagse stedelijke invulling. Deze centrale plek met de Maastunnel vlakbij en de tram aan de overkant verdient een openbare functie. Als campus kan dit de hotspot aan het water worden die de ontwikkeling van de Maashaven in een stroomversnelling brengt. Dichtbij de haven, midden in de stad en met ruimte voor groei checkt de Menebafabriek alle hokjes van de TU-Delft. 

Het wordt uitdagend om de oude fabriek om te bouwen tot bruikbare ruimtes. Maar ruimte en allure zijn kwaliteiten die bijdragen aan de beleving en die krijg je niet zomaar bij nieuwbouw. Door alles van voor 1930 te renoveren, de silo’s om te bouwen tot studentenwoningen, al het andere te slopen en gedeeltelijk aan te vullen met nieuwbouw ontstaat er een campus met internationale allure. Uitbreiding van de kade geeft veel nieuwe ruimte en beleving van het water. Wat rest is een voetgangersbrug om de energie en enthousiasme van Katendrecht en de Kop van Zuid verder naar Zuid te brengen. Met de juiste verhoudingen tussen oud en nieuw, gebouwen en ruimte en universiteit en openbare functies, kan deze campus de perfecte combinatie worden van historische en moderne campus. 

Voor de buurt levert deze campus ook wat op. Door het gebouw open te maken en de ruimte voor iedereen te maken verdwijnt de barrière van industrie tussen de Tarwewijk en het water aan de Maashaven. Met mooie gebouwen en veel groen groeit het gebied aan elkaar en krijgt de Maashaven een nieuwe rol voor de voormalige arbeiderswijken. Dit wordt niet alleen een plek voor studenten maar voor alle omwonenden. Met Katendrecht om de hoek, de SS Rotterdam aan de overkant en Charlois als buurt in opkomst is dit een geweldige plek voor studenten om te gaan wonen. Maar met tram, Maastunnel en metro op loopafstand maakt het niet uit van hoe ver iemand moet komen. Zolang er altijd maar wat te doen is, wordt dit geen saai bedrijventerrein.

Doorpakken

De toestroom van studenten, docenten en alle anderen zal ook een effect hebben op de omgeving. Wijken worden diverser en winkels en horeca krijgen nieuwe klanten. Maar met de campus en ontwikkeling van de omgeving ontstaan er ook veel nieuwe banen en een andere uitstraling van het gebied. Niet te vergeten verdwijnt er ook een flink pak industrie, uitstoot en vrachtwagens uit de binnenstad. De nieuwe impuls gaat een sneeuwbaleffect zijn waar heel Zuid baat bij heeft. 

Knappe jongen die een mooiere locatie kan vinden dan de Menebafabriek. Maar rustig aan doen en fantaseren over de nieuwe campus is er niet bij. Het is tijd om de armen uit de mouwen te steken. De fabriek moet namelijk verhuizen en kan een flinke opknapbeurt gebruiken. De Menebafabriek verdient een mooi tweede leven. Dit zou een geweldige aanwinst zijn voor de stad, de TU Delft en de Rotterdammer.