De gemeenteraadsverkiezingen staan voor de deur en er staat veel op het spel. Na jaren van borstklopperij en zelfpijperij over hoe geweldig Rotterdam is een goed moment om de balans op te maken. Los van de positieve ontwikkelingen qua stedelijke beleving die niemand gemist kan hebben, groeit het tekort aan beschikbare woningen voor alle bevolkingsgroepen en verandert onze manier van werken en leven. Gaat het geweldig met Rotterdam of worden we verblind door blogmeisjes die onze macro-economische voorspoed spiegelen aan het aantal hippe tentjes per wijk? Een inleidend artikel naar ons 5-delige verkiezingsblog die wij als Rotterdamse Dromers de komende tien dagen zullen delen.

Door: Stijn van Pelt en Bart Toorenaar

We komen van ver
We nemen u graag mee terug in de tijd. Naar 2008 welteverstaan, het jaar waarin Stijn begon te studeren aan de Erasmus Universiteit. Rotterdam CS leek op dat moment een oorlogsgebied, op Campus Woudestein maakte je tentamens met muzikale begeleiding van heimachines en de financiële crisis greep in alle hevigheid om zich heen. Rotterdam kreeg te maken met inkrimpende of vertrekkende pijlers van de lokale economie. Zo besloten Fortis, Shell en RBS hun deuren (deels) te sluiten. Dit zette niet alleen de arbeidsmarkt flink op zijn kop, ook ambitieuze bouwprojecten in die tijd vonden hun Waterloo. Denk aan het oude plan Kop van Feijenoord inclusief nieuwe tramlijn, de herontwikkeling van het Postkantoor aan de Coolsingel of de Baltimore op de Wilhelminapier.

Ook de lokale horeca en middenstand hadden moeite om het hoofd boven water te houden. Leegstand in winkelpanden werd steeds beter zichtbaar voor de gewone burger. Daar bovenop vonden in 2009 de rellen in Hoek van Holland plaats, die de veiligheidseisen en bijbehorende kosten flink opschroefden. Hierdoor werd het nagenoeg onmogelijk voor kleine organisatoren om een evenement te organiseren. Een volle intercity Rotterdammers richting de hoofdstad om dan maar daar een feestje te bezoeken was vaker regel dan uitzondering. De veelbelovende toekomstperspectieven die de grote bouwprojecten met zich mee hadden gebracht leken verder weg dan ooit. De Rotterdamse economie en bijbehorende aantrekkingskracht kreeg een paar flinke tikken.

De kentering
Terugkijkend vond er in 2010 en 2011 een kentering plaats. Wethouder Karakus maakte zich hard voor De Rotterdam en een aantal andere (woon)gebouwen in Rotterdam, waardoor op beeldbepalende locaties toch positieve vernieuwing plaatsvond. De opgave om leegstaande panden te vullen, gecombineerd met een bevolking die ontevreden was over het gebrek aan levendigheid bleek een ideale voedingsbodem voor nieuwe initiatieven van creatievelingen.

De Fenixloodsen en het Schieblock kregen bewoners die jeu aan die locaties gaven. Organisaties met pop-up winkels of feestjes werden kapitaalkrachtig genoeg om een vaste plek te claimen. De geboorte van een nieuw Rotterdams gezicht: creatief, vernieuwend, trots op de stad en misschien zelfs een beetje hippie. De kale koppen niet te stoppen, Rotterdam Terror Corps, Rotterdam Hooligans, onveiligste stad van Nederland stereotypering had in ieder geval niet meer de overhand.

In 2014, toen het Centraal Station, de Markthal en De Rotterdam werden opgeleverd, kwam ook het grote publiek erachter dat er meer te zien was in Rotterdam dan ramkraken uit Opsporing Verzocht en de Skihut. Rotterdammers herontdekten hun eigen stad en het nieuwe imago zorgde voor een nieuwe instroom van mensen die zich graag associëren met deze opgekrabbelde havenstad. Het toegenomen prijsverschil tussen een huis in Amsterdam of Utrecht in vergelijking met Rotterdam bleek een eye-opener. Een Intercity Direct die de reisafstand van Rotterdam tot Schiphol en de Zuidas drastisch verkortte gaf het woonklimaat in Rotterdam nog een flinke zet in de rug.

En toen was het stil
Tot zover de positieve ontwikkeling die Rotterdam door heeft gemaakt. Het jaar 2014 leek het jaar waarin de meeste Rotterdammers na jaren hoon de positieve geluiden graag over zich heen lieten komen. Tot hernieuwde grootschalige verbeteringsdrift in de jaren daarna leidde dit echter niet. Veel stuwende factoren achter de vooruitgang van Rotterdam, zoals het Centraal Station, de Markthal, de Intercity direct en creatieve broedplaatsen, waren al jaren voor het afgelopen college ingezet. De economische motor is alweer een paar jaar volop aan het draaien maar een overtuigend geformuleerde economische focus is er nog niet.

De Rotterdamse politiek is de afgelopen coalitieperiode met name bezig geweest beheersen en beperken. Stedelijke woningblokken worden gesloopt voor Vinexbouw-met-Gamma-schutting in de hoop er een bakfietswijk van te maken. Maar het mag niet te hoog, stel dat je iemands uitzicht verpest.

Kleinere culturele instellingen in Rotterdam hebben het vaak niet makkelijk door gebrek aan (financiële) steun vanuit het stadhuis. Bovendien is het aantal uitgaansgelegenheden met 24-uursvergunning afgenomen. De nieuwe economie waarin technologie de boventoon voert is in Rotterdamse onderwijsinstellingen nog niet overtuigend doorgedrongen. Een rondje langs de belangrijkste onderwijsinstellingen van de stad laat zien dat alleen Hogeschool Rotterdam werk lijkt te maken van techniekopleidingen. Bij de overige onderwijscentra kun je technische opleidingen op een hand tellen.

Wat is er dan wel besproken in die 4 jaar?
Beheersbaarheid en risico’s mijden hebben de boventoon gevoerd in een stad die ooit pronkte met de slogan Rotterdam Durft. Het ijzer smeden terwijl het heet is bleek niet op te gaan in de Rotterdamse politiek. Decennialang lagen plannen om het Rotterdamse stadshart te reanimeren op de tekentafel, en precies op het moment dat de markt wil handelen valt de ambitie in het college weg.

Kunnen we ons dat permitteren dan, stilzitten?
Wat blijft hangen is de vraag ‘kunnen we het ons permitteren om ons niet over dit soort onderwerpen druk te maken?’ Draait de Rotterdamse economie zo goed dat we het ene na het andere vooruitstrevende bedrijf van de grond zien komen? Vestigen buitenlandse bedrijven zich en masse in Rotterdam en niet elders in Nederland? Daalt de (jeugd)werkloosheid met zo’n moordend tempo dat alle seinen in de gemeentebegroting op groen staan? Spugen onze onderwijsinstellingen zulke toppers uit dat zij allemaal een baan kunnen vinden in de regio? Wordt Feyenoord om de 2 jaar kampioen?

Antwoorden op deze complexe vraagstukken gaan we de komende tien dagen proberen te beantwoorden, want de uitslag van de aankomende verkiezingen zal veel impact hebben op de koers die de stad de aankomende 4 jaar gaat varen. Daarover snel meer in ons 5-delige verkiezingsblog!