Gluren bij de buren: wat kan Rotterdam qua street art leren van andere steden?

Gluren bij de buren: wat kan Rotterdam qua street art leren van andere steden?

Heel veel steden kennen een eigen street art cultuur, en wij zijn benieuwd wat Rotterdam daar van kan leren. Daarom zijn we op zoek gegaan naar steden waar street art op een unieke manier wordt toegepast. Niet de geijkte voorbeelden van street art walhalla’s als Berlijn, Parijs, Londen en São Paulo, waar genoeg proza over is geschreven. Nee, we zijn op zoek gegaan naar minder voor de hand liggen steden in binnen- en buitenland die concrete tips geven aan het Rotterdamse straatkunst scene.

Tekst: Bart Toorenaar en Bonne de Roos. Beeld: David Roos, Conny Wentinck en Mike Rodic.

1. Heerlen:
De les van Heerlen: street art is een medicijn tegen verkrotting.
Nederland begint langzamerhand weer te houden van haar zuidelijkste provincie. Straks zijn er weer drie Limburgse Eredivisieclubs, Tom Dumoulin is ‘s lands populairste wielrenner en half Nederland verdedigt Max Verstappen’s grootste stuurfouten. Als we dat lijzige, zangerige accent nou even buiten beschouwing laten is zo’n weekend Maastricht best heel fijn. Maar Heerlen? Een bezoekje aan de mijnstad is voor velen nog een brug te ver.

Genoeg reden voor de street-art liefhebber om deze uithoek van het land te bezoeken.

Terwijl er voor de street art-liefhebber genoeg redenen zijn om deze uithoek van het land te bezoeken. De stad kampt met wat sociaal-economische uitdagingen, om het eufemistisch te stellen. Wegtrekkende jeugd, krimpende populatie, torenhoge werkloosheid, wegkwijnende middenstand, kortom: de giftige cocktail van het krimpgebied. Om bepaalde buurten leefbaar te houden, gebruikt de gemeente Heerlen street art tweeledig: tegen de verkrotting, en als ‘reason to visit’ voor een stad die niet barst van de trekpleisters.

Heerlen – Foto: David Roos.

Ook Rotterdam kent nog steeds genoeg afzichtelijk lelijke plekken. In de huidige oververhitte woningmarkt vrezen we dat die snel ten prooi gaan vallen van gehaaide projectontwikkelaars. Maar als liefhebbers hopen wij tegen beter weten in dat deze plekken de ideale broedplaatsen worden voor Rotterdamse straatkunstenaars. Wellicht kunnen de straatkunstenaars eens een kijkje nemen op de insta van Keep Rotterdam ugly ter inspiratie.

Heerlen – Foto: David Roos.

2. Eindhoven
De les van Eindhoven: Geef artiesten de ruimte en de stad krijgt het dubbel en dwars terugbetaald in creativiteit.
Dat Eindhoven een ‘street culture’ heeft die verder gaat dan Guus Meeuwis, carnaval en worstenbroodjes is een ieder inmiddels welbekend. Met rappers als Fresku en Kempi, heeft Eindje Gramma de voorhoede aan Nederlandse hiphop binnen de stadsgrenzen, maar ook qua street art doet de voetbalhoofdstad van Nederland inmiddels mee met ‘s lands toppers. De voornaamste reden van deze voorloperspositie is te danken aan één langgerekte fietstunnel van tientallen meters lang: de Berenkuil.

Eindhoven heeft een street culture die verder gaat dan Guus Meeuwis, carnaval en worstenbroodjes.

Hoe een anonieme fietstunnel tot street art walhalla kon uitgroeien is te danken aan de gemeente Eindhoven, die een sturende rol had in het opzetten van deze vrijhaven voor de spuitbus magiërs. Dave Vanderheijden van Rewriters Rotterdam voegt toe: ‘In Eindhoven hebben ze in een vroeg stadium de mooiste legale muur van Nederland gecreeërd. Bij een geschikte street art plek, bij een kruispunt van drukke fietstunnels. Kunstenaars hebben letterlijk die ruimte nodig. Maar ze geven ook iets terug aan de stad.’

Eindhoven – de Berenkuil. Foto: David Roos

3. Oostende:
De les van Oostende: Maak van de lelijkheid een deugd.
De grootste badplaats van België heeft het nou niet bepaald getroffen met z’n uiterlijk. Net als Rotterdam deels verwoest omdat het deel uitmaakte van de Duitse Atlantikwall. Later is de stad overigens net zo goed slachtoffer geworden van de Belgische bouwlust aan haar korte kustlijn. Toen Belgen ook het buitenland wisten te vinden, en Oostende langzaamaan begonnen in te ruilen voor Benidorm en Mallorca, bleef de stad enigszins berooid achter. De gemeente zocht naar andere manieren cultuurminnende toeristen het uiterste Westen van België op te sturen en kwamen in hun zoektocht uit bij street art.

Oostende gaf ruimbaan voor het street art festival Crystal Ship, wat is uitgegroeid tot een vooraanstaand festival in de scene.

Oostende – Foto: David Roos.

De gemeente nam zelf het heft in handen in het zoeken naar geschikte street art spots, ruimte te over in dit betonnen eldorado. Ook gaven zij in 2016 alle ruimte voor het street art festival Crystal Ship, wat nu al bij haar derde editie is uitgegroeid tot een vooraanstaand festival in the wereldwijde street artscene.

Oostende – Foto: David Roos.

4. Brussel
De les van Brussel: gebruik kunstvormen als strips om smoel te geven aan je street art oeuvre in de stad.
Brussel, de stad van Jacques Brel, Stromae, stripboeken en street art. Die laatste 2 onderwerpen zijn ingenieus met elkaar verweven in het Brusselse straatbeeld. De op-één-na tofste stad van de Benelux is de bakermat van stripgrootheid Hergé met zijn wereldberoemde stripheld Kuifje. Maar ook het geestelijke zaadje voor Lucky Luke en Suske en Wiske werden (deels) geplant in Brussel.

Brussel. Foto: Conny Wentinck

Het catchy en herkenbare karakter van het stripboek past uitstekend bij street art. De gemiddelde aanschouwer van een street art onderwerp ziet een kunstwerk in een mum van tijd. Als je dan Kuifje en Bobbie in Tibet in je stad ziet hangen, levert dat toch eerder herkenning op dan een willekeurige ander kunstwerk. Dat begreep Brussel uitstekend. Samen met street art kunstenaars ontwikkelden zij de Brussels’ Comic Book Route, een route van in totaal 54 street art-kunstwerken die allen een stripheld schilderen.

Ook Rotterdam had en heeft haar striphelden die geëerd kunnen worden. Marten Toonder verdient een street art hommage in zijn geboortestad.

Wat kan Rotterdam daar van leren? Ook Rotterdam had en heeft haar striphelden die geëerd kunnen worden. Marten Toonder, auteur van Tom Poes en Olivier B. Bommel, verdient een street art-hommage in zijn geboortestad. Ook hingen en hangen er enkele ‘stip-murals’ in Rotterdam van Jip en Janneke, waarvan de meesten, zoals onderstaande op Slinge, helaas zijn weggehaald.

Jip en Janneke op Zuid – Foto: Conny Wentinck.

5. Ljublana
De les van Ljubljana: De helden in street art hoeven geen beroemde artiesten te zijn. Ook jij en ik kunnen de helden van straatkunst zijn.
De Cubaanse kunstenaar Jorge Rodriguez koos een opmerkelijke plek uit voor zijn kunstwerken: de Sloveense hoofdstad Ljubljana. Hij gaat opmerkelijk te werk. Hij woont enkele maanden in de stad, gaat op zoek naar het mooiste of interessantste gezicht in de wijk. Vervolgens portretteert hij hem of haar op één van de gebouwen van de stad. In houtskool wel te verstaan, waardoor de murals na enkele jaren beginnen te vervagen.

Ljubljana – Foto: Mike Rodic

‘Het is belangrijk om mensen te portretteren die hun ziel in de stad hebben liggen’, zegt Rodriguez. De houtskool vangt de vergankelijkheid van de bewoners in een wijk of stad samen, op den duur vervaagt het kunstwerk op de muur en blijft slechts de schim over van de persoon. Door een persoon uit te kiezen uit de wijk die daar vandaan komt wordt hij of zij op lokale schaal een ‘urban icon’. De wijk Metelkova in Ljubljana hangt vol met dergelijke street art kunstwerken.

Ljubljana. Foto: Mike Rodic

Dit is het derde deel van de Rotterdamse Dromers artikelenreeks over street art. De andere edities die verschenen zijn vind je hier:
Deel 1: Dit kan street art voor Rotterdam betekenen
Deel 2: 8 plekken in Rotterdam die schreeuwen om street art
Deel 4: street art in Rotterdam, hoe nu verder? 

We willen de volgende mensen bedanken voor hun medewerking bij het maken van deze artikelreeks: Dave Vanderheijden, Chris Versteeg, David Roos, Raymond Landegent, Conny Wentinck, Mike Rodic en Judith de Leeuw.

Andere artikelen uit de rubriek Gluren bij de buren:

Welke stedenbouw willen wij graag zien in Rotterdam

Ook wat te vertellen?

Je e-mailadres houden we geheim.

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.