Groen en biodiversiteit staat op de kaart, de impact op gezondheid en de leefomgeving is al even geen ondergeschoven kind meer. Rotterdam is dan ook hard bezig met het maken van ambities en bijbehorend beleid op het vlak van groen. Jaarlijks bezoeken vele experts onder andere het dakpark als voorbeeld van groen binnenstedelijk ontwikkelen. In de nabije toekomst hoopt de stad hier een echte Rotterdamse ‘Highline’ aan toe te voegen door het Hofbogenpark. Maar de plek waar het het hardst nodig is wordt over het hoofd gezien. Menig piloot zou er kunnen landen en voor het Urban Heat Island is het praktisch Ground Zero. We hebben het natuurlijk over de Binnenrotte. In dit artikel dromen we over hoe we met een superpergola een vleugje historie en een Rotterdamse uitstraling een stenen vlakte kunnen transformeren tot de ultieme groene verbinding.

Een netwerk van groen

Rotterdam kent meer bomen dan inwoners en we hebben met het Kralingsebos, het Zuiderpark en Het Park een aantal geweldige binnenstedelijke stukken groen. Met De 7 Stadsprojecten (onder andere Rijnhaven en het Hofplein) wordt de volgende stap in kwaliteit gezet. De voorheen zo stenige stad maakt een groene revolutie door, flora en fauna mag in zijn handen wrijven. Terwijl de hoeveelheid groen toeneemt blijven belangrijke verbindingen onbelicht. 

Een enkele boom behuist een aantal insecten, tien bomen bij elkaar bieden onderdak aan misschien wel 100 keer zoveel fauna. En ook mensen genieten meer van tien diverse bomen bij elkaar dan een enkel twijgje.. Sterker nog: de aanwezigheid van groen heeft een behoorlijke invloed om de gezondheid, het geluksgevoel en op het tegengaan van hitte, luchtvervuiling en wateroverlast (Actieplan Rotterdam gaat voor groen). Dat werkt alleen zo als je overal door groen vergezeld wordt en niet hier en daar een plukje, zoals nu in het centrum het geval is. Enkele oases zijn niet voldoende, je moet willen verbinden.

De Hofbogen als start van de verbinding

Een verbinding aanleggen in een bestaande stad is uitdagend tenzij je een bestaande verbinding hebt die uit de roulatie is genomen. De eerste nieuwe verbinding is het Hofbogenpark. Met grote ogen keek de wereld naar hoe de Highline in New York herbestemd werd als hoogstaand park en letterlijke publiekstrekker. Dat kan ook met de Oude Hofpleinlijn. Deze wordt omgedoopt tot het Hofbogenpark en er is een ambitieus schetsontwerp gemaakt met ruimte voor mens en dier. Een “ecologische tandem met de Noordsingel” die de verbinding moet leggen tussen het stenige centrum en de groene randen. Een slagader voor de biodiversiteit en een oase voor de stadsbewoner. “Deze ambitie voor het Hofbogenpark als onderdeel van een groter netwerkpark is ook uitgangspunt voor het Masterplan Hofbogen (..).” – Ambitie Hofbogenpark, pg 13. Een echt Rotterdams project, een beetje afgekeken, maar met voldoende lef en een 010-sausje. 

De groene verbinding zal van de A20 evenwijdig aan de Noordsingel lopen tot het abrupt stopt vlak voor het Hofplein. Nog voor het centrum is bereikt stopt het groen en gaat het over in steen. Plukjes van het Grotekerkplein en het toekomstige Hofplein vormen kleine oases zonder binding met de structuur van de stad. Het centrum heeft een verbinding nodig voor flora en fauna. Een die de oases verbindt met de rivier en de stadsranden. De Binnenrotte biedt deze ruimte maar bestaat nu nog grotendeels uit steen. Hier moet drastisch worden ingegrepen.

Van lucht- naar groenspoor

Wij luidde al eerder de grote opleving van de ‘roaring’ jaren 20 in. Dit decennium kan voor ons ook het begin van een nieuwe renaissance zijn waarin de stad zijn historie terug kan vinden en gaat ontwikkelen tot een wereldstad. Zo ook onze oproep om de Hofpoortleeuwen terug te brengen op het vernieuwde Hofplein. Volledig passend hierin is het realiseren van een vierhonderd meter lange pergola, geïnspireerd door de historische treinbaan die deze plek overbrugde. Stadsproject nummer 8, maar eentje met een historisch tintje en een definitieve afsluiting van het litteken dat de Binnenrotte heet. 

Waarom iets volledig nieuws verzinnen zoals zwevende bomen, als het juiste middel al lang bestaat? Iedere willekeurige stad ten zuiden van België worden gekenmerkt door pergola’s. In parken, straten en tuinen is dit element een middel om te vergroenen zonder ruimte in te moeten leveren. Vorig decennium is deze trend hier neergedaald maar veel verder dan wat mediterraans ingerichte voortuintjes is dit niet gekomen. En dat is zonde, want zo’n pergola kan een plek een menselijke maat, groen en rust geven die in een stad zo nodig is. Zeker op een plek als de Binnenrotte waar de historie aansluit op het droombeeld.

Voor de net startende studenten zal het waarschijnlijk moeilijk voor te stellen zijn, maar vroeger liep de trein gewoon boven je hoofd. Het onder de grond verdwijnen van de trein was een verademing voor de stad. Hier een mooi filmpje daarvan. Daar is een stenen vlakte voor terug gekomen die twee keer per week gebruikt wordt voor de markt maar de overige dagen is het een plek waar menig piloot zijn vliegtuig op kan landen. Met een outside the box oplossing moet hier wat van te maken zijn. Van het luchtspoor is helaas niets meer over maar het zou een mooie basis zijn voor een superpergola.

We passen het originele ontwerp aan en maken de constructie lichter en transparanter. In de kolommen komen bakken voor allerlei soorten planten. De kolommen vormen wolkenkrabbers voor insecten, dieren en planten. Een flinke hoeveelheid vleermuizen en vogels zal hun huisje bouwen op de Binnenrotte. Een diversiteit aan inheemse planten zal vele soorten dieren en insecten voorzien van voedsel en bescherming.

De steeds extremer wordende zomers vragen om klimaatbestendige beplanting. Door zorgvuldig de soorten te kiezen kan dit het meest duurzame stukje groen worden van de stad. Vergezeld door vele klim- en hangplanten, nodigt de pergola uit om omhoog te kijken en verder te lopen. Iedere stap is een nieuwe beleving. Eentje die in de zomer voor koelte en frisse lucht zorgt en in de winter voor beschutting en sfeer. Met een juiste vorm van verlichting en tijdelijke gespannen doeken kan dit de hotspot van Nederland worden. Zon of regen, dit is een bestemming waar iedereen wil lopen. ‘s Nachts zal je je nog nooit zo veilig en warm gevoeld hebben door deze romantische route. 

In plaats van een spoor bovenop, plaatsen we een schakeling aan diepe bakken waardoor er zelfs redelijk grote bomen kunnen groeien. Onder de bakken kunnen verschillende soorten vogel- en vleermuiskasten geplaatst worden. Het grootste deel van de route kan het groen ongestoord leven, de drukke mens bevindt zich immers een paar meter lager. Zwevend ver boven ooghoogte vormt zich een wild en groen gebied. Zo krijgt de natuur zijn eigen plek in de stad.

Hart in het verleden, blik op de toekomst

Deze kans tot het teruggeven van een historisch beeld verdient het zoveel mogelijk benut te worden. Gedurende vele jaren hebben generaties de transformatie van de stad kunnen meemaken vanuit de trein op hoogte. Wij willen dat terugbrengen door op een klein deel van de pergola een uitkijkpunt te realiseren op de plek waar de stad is ontstaan. Een point of view dat sinds het verdwijnen van het spoor onbereikbaar is voor de Rotterdammer. Omgeven door groen ontstaat er een pleintje zonder verkeer, verheven boven de chaos van de stad. Op deze plek, vlakbij de voeten van de stad, verbinden we de historische charme van de pergola met het rustgevende groen en een spectaculair uitzicht op de constant ontwikkelende stad. 

Vergezeld door prachtige historische foto’s en informatieborden wordt de geschiedenis tastbaar en vergelijkbaar met het nu. De plek waar historie en toekomst letterlijk samenkomt. Een plek die nog ontbreekt in de binnenstad. Een nieuwe ontmoetingsplek voor de Rotterdam liefhebber is geboren. Schrik niet als je ons daar wekelijks zal aantreffen.

Kijk rond in de 3D view door te klikken en te slepen.

Bonus: Het Spoorhuis

Als we toch al flink aan het ingrijpen zijn, waarom dan stoppen bij een platform alleen? Zo vaak is het weer nou ook niet bepaald lekker in Rotterdam. Onder het platform maar boven de markt zien wij een overdekte ruimte. Een plek om te kunnen eten, maar ook te kunnen werken. Een rustplek met een unique selling point. Op het dak is er ruimte voor een pocketpark van 300m2 en intensiever groen. Driedubbel gebruik zet de toon voor hoe we om moeten gaan met de stad. Twee keer in de week kan de markt ongestoord doorgaan terwijl het paviljoen ruimte biedt aan aan bijvoorbeeld spoken word evenementen, tentoonstellingen, het bekijken van Feyenoord of gewoon een hapje en een drankje.

Kijk rond in de 3D view door te klikken en te slepen.

Statement van de roaring 20’s

Met de spoorpergola keert historie terug in het centrum, verbinden we het groen van de Hofbogen met de kades van de Nieuwe Maas voor zowel mens als dier en zal de Binnenrotte niet meer aanvoelen als een verlaten terminal in de Waalhaven. Een eenvoudige berekening zegt ons dat dit voor 35 miljoen euro moet lukken, een stuk goedkoper dan het drijvende park in de Rijnhaven en de transformatie van de Coolsingel, met de horeca als extra opbrengsten. Maar de echte winst zit hem in wat dit gaat betekenen voor de stad en vooral deze plek. 

Met 2000 vierkante meter horizontaal en 300 meter verticale begroeiing krijgen honderden dier- en insectensoorten een plek in het stadshart. Een hart dat een groene slagader zo hard nodig had. Hier komen opa’s en oma’s met hun kleinkinderen herinneringen ophalen, geliefden komen hier voor hun eerste date en hier krijgen de bloemetjes en de bijtjes eindelijk een plek. We maken van een stenen leegte een groene plek vol leven. Het 8ste stadsproject: een statement dat past bij het Rotterdam in de roaring 20’s van deze eeuw!